Warszawa na cegłach, przytrzaśnięte palce

Obraz Jarosława Modzelewskiego Warszawa na cegłach, przytrzaśnięte palce (2021) to jedna z ostatnich prac artysty. Należy do serii, w której malarz podjął wątek dzieciństwa spędzonego na warszawskim Grochowie. Obrazy te zaprezentował na wystawie w galerii aTak, a następnie w galerii Opera, w Teatrze Wielkim / Operze Narodowej (27.01–22.04. 2022 r.). O opowieści przedstawionej na Warszawa na cegłach, przytrzaśnięte palce artysta mówił następująco: „To historia, która zdarzyła się u mojego kolegi ze szkoły, mieszkającego w malutkim domku za naszym osiedlem, gdzie zaczynały się wioski i pola. U niego na podwórku stała warszawa na cegłach. Bawiliśmy się w tym samochodzie. Zdarzyło się, że trzymałem rękę na ramie drzwi, a koledzy je zatrzasnęli. Wrzasnąłem, zacząłem wyć, że mam uwięzioną rękę, ale niestety oni myśleli, że żartuję i to wszystko dość długo trwało. Było to straszne przeżycie, przez to utkwiło mi w głowie”.

Obraz nosi najważniejsze cechy stylu malarza: użycie wysublimowanego, intensywnego, czystego koloru, narracyjność oraz lapidarność i prostotę form połączone z monumentalnością ujęcia. Dzięki użyciu takich środków jednostkowe, choć dramatyczne, wspomnienie z dzieciństwa artysty nabiera cech ponadczasowości i uogólnienia.

W obrazie zawarty jest także pewien rodzaj specyficznego humoru i nostalgii, mimo trudnego wspomnienia, z którym się wiąże. Unieruchomione samochody, pozbawione kół, postawione na cegłach, w oczekiwaniu na naprawę, która zapewne nigdy się nie wydarzy, były częstym widokiem na warszawskich podwórkach i ulicach. Przedstawiony na obrazie samochód marki Warszawa to także specyficzny symbol stolicy. Nazwa samochodu jest hołdem złożonym miastu. Warszawa była pierwszą powojenną marką samochodu osobowego produkowaną przez Fabrykę Samochodów Osobowych na Żeraniu w latach 1951–1973. Charakterystyczna sylwetka samochodu, utrwalona na obrazie Jarosława Modzelewskiego, była przez dziesięciolecia rozpoznawalnym znakiem polskiej motoryzacji. Samochód produkowany był przez lata w wielu wersjach, także użytkowych i specjalnych.

Autorka opisu: Lena Wicherkiewicz