Leżący z tarczą I (Wojownik z tarczą) z cyklu Postacie leżące

Rzeźba Gustawa Zemły przedstawia leżącego wojownika, który jedną ręką opiera się o ziemię, a drugą osłania tarczą przed ostatecznym ciosem przeciwnika. Deformacje proporcji ciała oraz nierówna faktura terakoty wywołują silne wrażenie ekspresji. Postać nawiązuje do antycznych greckich rzeźb Konającego wojownika (posąg ze świątyni Afai na Eginie, Gliptoteka w Monachium) i Umierającego Gala (Muzeum Kapitolińskie, Rzym) oraz do rzeźby Henry’ego Moore’a Poległy wojownik z końca lat 50. XX wieku (Tate Modern, Londyn). Kompozycja należy do cyklu Postacie leżące. Rozpoczęła ona poszukiwania artystyczne Gustawa Zemły, które doprowadziły go do formy, jaką nadał w 1973 roku pomnikowi Polegli Niepokonani 1939‒1945 stojącemu w Warszawie. Rzeźba jest znacznie bardziej syntetyczna niż postać zrealizowana w monumencie poświęconym pamięci mieszkańców Warszawy, którzy zginęli podczas II wojny światowej i powstania warszawskiego. Pomnik powstał przy Cmentarzu Powstańców Warszawy, na którym pochowano około 50 tysięcy poległych i pomordowanych. Leżący z tarczą I, podobnie jak figura z pomnika, pozbawione są dosłownych odniesień do wydarzeń historycznych (np. munduru czy broni), dzięki czemu stają się uniwersalnym symbolem bohaterstwa i niezłomnej walki.

Autor opisu: Jacek Bochiński