Murarze

Obraz jest dobrym przykładem malarstwa Wojciecha Fangora z lat 50. – wyraziste kontury, nieznaczny światłocień i płaskie plamy barwne odwołują się do plakatowej estetyki i socrealistycznych wytycznych o zrozumiałym malarstwie, wykorzystywanych przez artystę w tym okresie. Fangor wierzył w socjalizm i kolektywny wysiłek wprowadzania dziejowych zmian. W rozmowie z Elżbietą Dzikowską wspominał: „Koniec wojny, zniszczenie Warszawy, walki ideologiczne w kulturze, socjalistyczny program odbudowy i przebudowy kraju, wszystko to było przeciwieństwem indywidualnego i samotnego zachwytu nad sobą i swoją sztuką. Wydawało mi się wówczas, że jest potrzebny centralnie kierowany wysiłek odbudowy. Zarzuciłem więc malarstwo indywidualne na rzecz propagandy”[1].

Prezentowana praca to jedna z jego pierwszych socrealistycznych kompozycji. Powstała w tym samym czasie co ikoniczne Postaci, które obecnie należą do kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. Wraz z obrazem Wyzwolenie Fangor zaprezentował Murarzy na I Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki, która odbyła się w Warszawskim Muzeum Narodowym w marcu i kwietniu 1950 roku. Ekspozycja została uznana za konstytuującą dla polskiego socrealizmu, a prezentowany obraz bardzo szybko stał się jednym z najczęściej – obok Podaj cegłę Aleksandra Kobzdeja – komentowanych przedstawień trójki murarskiej przy pracy. Rok później na kolejnej Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki Wojciech Fangor zaprezentował nowe prace socrealistyczne: Lenina w Poroninie, za którego został uhonorowany drugą nagrodą, oraz Matkę Koreankę, bardzo entuzjastycznie przyjętą przez krytyków.

Do 1954 roku Fangor był jednym z najważniejszych twórców socrealizmu: wykonywał liczne plakaty i realizacje monumentalne, w tym znajdujące się na jednej ze ścian Muzeum Warszawy Kucie kos (MHW 28716). W tym samym roku poznał Stanisława Zamecznika i zaczął pracować z nim nad koncepcją pozytywnej przestrzeni iluzyjnej, która doprowadziła malarza do odejścia od figuracji na rzecz sensualnej abstrakcji.