Kulisiewicz, Tadeusz (1899-1988) - grafik i rysownik

Tadeusz Kulisiewicz (ur. 13 listopada 1899 roku w Kaliszu, zm. 18 sierpnia 1988 roku w Warszawie) w latach 30. XX wieku był jednym z wybitnych przedstawicieli nowoczesnego drzeworytu w Polsce, w okresie powojennym zasłynął jako mistrz rysunku. 

Studia artystyczne rozpoczął w Poznaniu w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych (1921–1922) i kontynuował je w Warszawie w Szkole Sztuk Pięknych (1923–1929) w pracowniach Miłosza i Mieczysława Kotarbińskich oraz Władysława Skoczylasa. Od 1926 roku należał do Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”. Od 1933 do 1939 roku prowadził kursy rysunku w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Brał udział we wszystkich ważniejszych pokazach polskiej sztuki za granicą (m.in. w wystawach światowych – w Paryżu w 1937 i Nowym Jorku w 1939 roku). Uznanie zdobył jako grafik, twórca czterech tek drzeworytów, które poświęcił Szlembarkowi – podhalańskiej wiosce. Jego ujęcie ludowości znacznie różniło się od innych artystów okresu międzywojennego. Kulisiewicz nie idealizował ludu, ale pokazywał jego trudną egzystencję, smutne postacie o zmęczonych twarzach i spracowanych rękach. W drzeworytach artysty widać wpływy średniowiecznej i ludowej rzeźby oraz niemieckiego ekspresjonizmu. 

Kulisiewicz spędził okupację w Krakowie i Szlembarku. Podczas powstania warszawskiego stracił cały dorobek artystyczny. W 1946 roku wrócił do Warszawy i pracy w Akademii Sztuk Pięknych, gdzie był profesorem aż do emerytury. Nie wykonywał już drzeworytów – skupił się na rysunku rozumianym jako samodzielny środek wypowiedzi artystycznej. Tworzył cykle tematyczne. Pierwszy powojenny cykl to Warszawa 1945, w którym ukazał zrujnowaną przez Niemców stolicę. Kolejną inspiracją był dla niego regularnie odwiedzany Szlembark, a przede wszystkim podróże po Europie i świecie, m.in. Francji, Włoszech, Chinach, Indiach, Meksyku, Kubie, Brazylii, ZSRR. Tworzył także ilustracje do książek. Zawsze jednak interesował go człowiek i jego otoczenie, przy czym w swoich pracach unikał dosłowności. Ceniono jego wrażliwość na sprawy społeczne i ludzkie oraz technikę rysunkową. Lekką, po mistrzowsku prowadzoną kreską potrafił stworzyć syntezę obserwowanego fragmentu świata. Uchwycone na gorąco szkice przetwarzał w pracowni – wprowadzał środki malarskie, jak lawowanie, plamę barwną, fakturę. Do końca potrafił zachował świeżość spojrzenia. Miał wiele wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Zdobył też liczne nagrody. W 1960 roku został członkiem honorowym Akademii Sztuk Pięknych we Florencji. Największy zbór prac artysty znajduje się w Centrum Rysunku i Grafiki Tadeusza Kulisiewicza w Kaliszu.

Tekst: Jacek Bochiński

Bibliografia:
Grońska Maria, Nowoczesny drzeworyt polski (do 1945 roku), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971, s. 148-157.
Guze Joanna, Kulisiewicz, Wydawnistwo Sztuka, Warszawa 1956.
Jakimowicz Irena, Tadeusz Kulisiewicz, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1976.
Tabaka Anna, Tadeusz Kulisiewicz (1899-1988). Rysownik, grafik, kaliszanin, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 2019.