Dom Rzemiosła – nazwa nadana w okresie PRL dawnemu pałacowi Chodkiewiczów, od początku XX wieku siedziba różnych organizacji i związków rzemieślniczych; obecnie biurowiec przy ulicy Miodowej 14.
Ogólnopolski Kongres Rzemiosła Polskiego w Bydgoszczy w lipcu 1946 roku postanowił m.in. o wybudowaniu w Warszawie wspólnej siedziby dla wszystkich izb rzemieślniczych. Do realizacji tego celu powołano w maju 1947 roku Fundację Domu Rzemiosła i określono, że jej zadaniem będzie: „wzniesienie na terenie m. st. Warszawy zespołu budowli, przeznaczonych na cele rzemiosła polskiego w szerszym zakresie, zaspokajających ogólne potrzeby trwania i rozwoju rzemiosła”. Fundacja miała nadzorować zbiórkę funduszy pochodzących ze składek związków i cechów, wkładów fundacyjnych, samorządowych i państwowych, miesięcznych wpłat rzemieślników i dobrowolnych datków oraz darów rzeczowych, a także, co szczególnie istotne, organizować świadczenia bezpośrednie przy pracach budowlanych. Planowano odbudowę dawnego pałacu Chodkiewiczów i wykorzystanie należących doń terenów, by umieścić tam nowe obiekty mogące pomieścić wszelkie planowane funkcje – nie tylko reprezentacyjne i związkowe, lecz także: szkoleniowe, bursę dla uczniów szkoły zawodowej, bank spółdzielczy zarządy cechów, zakład doskonalenia, warsztaty, pracownie, a nawet rzemieślniczą centralę zaopatrzenia i zbytu. Projekt miał być realizowany na terenie między ulicami Miodową, Kapitulną i Podwalem. Miejsce to było od dawna związane z działalnością organizacji rzemieślniczych, a idea wspólnej siedziby również nie była nowa. Już w 1920 roku Związek Rzemieślników Chrześcijan zakupił gmach przy Miodowej i do momentu zniszczenia budowli w 1944 roku siedziby miało tam wiele organizacji i instytucji związanych z rzemiosłem, m.in.: Redakcja „Gazety Przemysłowo-Rzemieślniczej”, Wydawnictwo Związku Rzemieślników Chrześcijan czy Bank Spółdzielczy Członków Związku Rz. Ch.
Czytaj więcejDom Rzemiosła – nazwa nadana w okresie PRL dawnemu pałacowi Chodkiewiczów, od początku XX wieku siedziba różnych organizacji i związków rzemieślniczych; obecnie biurowiec przy ulicy Miodowej 14.
Ogólnopolski Kongres Rzemiosła Polskiego w Bydgoszczy w lipcu 1946 roku postanowił m.in. o wybudowaniu w Warszawie wspólnej siedziby dla wszystkich izb rzemieślniczych. Do realizacji tego celu powołano w maju 1947 roku Fundację Domu Rzemiosła i określono, że jej zadaniem będzie: „wzniesienie na terenie m. st. Warszawy zespołu budowli, przeznaczonych na cele rzemiosła polskiego w szerszym zakresie, zaspokajających ogólne potrzeby trwania i rozwoju rzemiosła”. Fundacja miała nadzorować zbiórkę funduszy pochodzących ze składek związków i cechów, wkładów fundacyjnych, samorządowych i państwowych, miesięcznych wpłat rzemieślników i dobrowolnych datków oraz darów rzeczowych, a także, co szczególnie istotne, organizować świadczenia bezpośrednie przy pracach budowlanych. Planowano odbudowę dawnego pałacu Chodkiewiczów i wykorzystanie należących doń terenów, by umieścić tam nowe obiekty mogące pomieścić wszelkie planowane funkcje – nie tylko reprezentacyjne i związkowe, lecz także: szkoleniowe, bursę dla uczniów szkoły zawodowej, bank spółdzielczy zarządy cechów, zakład doskonalenia, warsztaty, pracownie, a nawet rzemieślniczą centralę zaopatrzenia i zbytu. Projekt miał być realizowany na terenie między ulicami Miodową, Kapitulną i Podwalem. Miejsce to było od dawna związane z działalnością organizacji rzemieślniczych, a idea wspólnej siedziby również nie była nowa. Już w 1920 roku Związek Rzemieślników Chrześcijan zakupił gmach przy Miodowej i do momentu zniszczenia budowli w 1944 roku siedziby miało tam wiele organizacji i instytucji związanych z rzemiosłem, m.in.: Redakcja „Gazety Przemysłowo-Rzemieślniczej”, Wydawnictwo Związku Rzemieślników Chrześcijan czy Bank Spółdzielczy Członków Związku Rz. Ch.
Zabytkowy gmach miał długą historię. Pierwszy dwór zbudowano już końcu XVII wieku, jednak kształt prawdziwej wielkopańskiej siedziby nadał mu podkomorzy litewski Jan Karol Mniszech, który postawił w tym miejscu zaprojektowany przez Józefa Fontanę przyuliczny pałac z 13-osiowa fasadą i ryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem oraz z wjazdem od strony ulicy Podwale. W latach 1790–1824 pałac należał do rodziny Chodkiewiczów i w tym czasie wnętrza budowli zostały przerobione – wystrój rokokowy został zastąpiony stylem klasycystycznym, według projektu Stanisława Kostki Hoffmana. Aleksander Chodkiewicz założył w budynku bogatą w woluminy, grafiki i zbiory numizmatyczne bibliotekę, a w 1818 roku wraz z Janem Siestrzyńskim uruchomił w pałacu pierwszy w Warszawie zakład litograficzny. Natomiast w mieszczącej się na parterze jednej z oficyn kawiarni „Honoratka” (od imienia właścicielki) spotykali się w okresie powstania listopadowego działacze Towarzystwa Patriotycznego. W ciągu XIX wieku właściciele zmieniali się, nastąpiły też podział parceli i rozbudowa budynków, powstały kamienice od strony ulicy Kapitulnej i Podwale. W czasie powstania warszawskiego na skutek walk pałac został prawie całkowicie zniszczony.
Budowa nowego kompleksu prowadzona była według projektu architektów Jana Bogusławskiego i Józefa Łowińskiego. Podzielono ją na etapy – pierwszym była odbudowa (z wykończeniem) pałacu od strony ulicy Miodowej (lata 1947–1949), kolejne etapy to prace przy wszystkich budynkach zespołu (trwające do połowy lat 50. XX wieku). W 1956 roku Henryk Grunwald zaprojektował ozdobną kratę do drzwi wejściowych pałacu. Obecnie poza instytucjami Związku Rzemiosła Polskiego i Zakładem Doskonalenia Zawodowego działają tu m. in.: Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa, przedstawicielstwo Germany Trade and Invest, a w podziemiach znajduje się restauracja „Honoratka”.
Tekst: Anna Topolska
Bibliografia:
J.A. Chrościcki, A. Rottermund, Atlas architektury Warszawy, Warszawa 1977.
Encyklopedia Warszawy, Warszawa 1994.
A. Krauschar, Kamienica Kasztelańska ongi pieczętarzy koronnych i Chodkiewiczów przy ulicy Miodowej w Warszawie, obecnie własność i siedziba Związku Rzemieślników Chrześcijan: zarys historyczny, ilustrowany, Warszawa 1925.
Fundacja Domu Rzemiosła, „Rzemieślnik Pomorski Tygodnik Gospodarczy”, 25 lipca 1948, R. IV nr 30(11).
Wróć
