7 grudnia 2022 | Karolina Puchała-Rojek

Ba Lan – cykl fotografii Rafała Milacha

Rafał Milach jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich fotografów współczesnych, twórcą książek fotograficznych, wykładowcą, współzałożycielem kolektywów Sputnik Photos i Archiwum Protestów Publicznych. Wykonany w latach 2005-2008 fotoreportaż „Ba Lan”, który w roku 2022 trafił w wyborze dziesięciu prac do zbiorów fotograficznych Muzeum Warszawy, stanowi przykład wczesnej twórczości tego fotografa. Jest to wizualna opowieść przybliżająca życie mniejszości wietnamskiej w Warszawie.

Tytuł serii, na którą składa się kilkadziesiąt fotografii, po wietnamsku oznacza Polskę. Wietnamczycy nadal stanowią jedną z większych grup cudzoziemców w Polsce a większość z nich przebywa tu nieoficjalnie. Mimo to, jak pisała w roku 2015 reporterka Katarzyna Szczerbowska, nadal „nie brakuje jednak chętnych, by podejmować kolejne próby [przekroczenia granicy], bo Ba Lan szybko stała się w Wietnamie synonimem wolności, ziemią obiecaną. Nowi przyjeżdżali zachęcani opowieściami tych, którym udało się zaaklimatyzować.”

Praca na granicy prawa stała się punktem wyjścia serii prac Milacha. Fotograf przez niemal trzy lata współtowarzyszył bohaterowi swojego fotoreportażu, Linhowi, w jego życiu w stolicy. Obserwował jego niemal całodobową pracę sprzedawcy ubrań na nieistniejącym już Stadionie Dziesięciolecia, będącym w tym czasie „Jarmarkiem Europa”. Był obecny podczas jego ślubu, fotografował go z nowonarodzonym dzieckiem. Trwające wiele miesięcy towarzyszenie Lanhowi z aparatem przełożyło się nie tylko na tematy fotografii, dające wgląd w sytuacje dostępne tylko dla osób z wewnątrz społeczności, ale też na stronę formalną fotoreportażu. Oprócz kilku szerokich planów pokazujących kontekst miejsca – przede wszystkim bazaru jako miejsca pracy, większość ujęć to bliskie portrety, sugerujące intymną relację między autorem a fotografowanym. Kadry z Jarmarku Europa z perspektywy Muzeum Warszawy rozszerzają pojęcie ikonografii współczesnego miasta, na którą składają się nie tylko reprezentacyjne miejsca i budynki ale też obszary niecentralne, nieuporządkowane i pozostające na marginesie oficjalnego zainteresowania władzy. 

Wybór z serii fotografii Rafała Milacha opublikowany został w wydanej w 2008 przez Sputnik Photos książce „At the border”, gdzie był jedną z ośmiu fotograficznych opowieści na temat emigracji i poszukiwania lepszych warunków do życia w Polsce, Czechach, Słowacji i Słowenii, określanych wówczas jako „nowe kraje” Unii Europejskiej. 

Tekst: Karolina Puchała-Rojek

Bibliografia: 
At the border, [fotografie i teksty: Andrej Balco, Jan Brykczyński, Manca Juvan, Justyna Mielnikiewicz, Rafał Milach, Domen Pal, Agnieszka Rayss, Filip Singer], wyd. Sputnik Photos, Warszawa 2008
MW, Rafał Milach – życie i twórczość, https://culture.pl/pl/tworca/rafal-milach [dostęp 5.12.2022]
http://www.rafalmilach.com/about
Katarzyna Szczerbowska, Ba Lan – ziemia obiecana, 25.09.2015, www.rp.pl [dostęp 5.12.2022]
Aleksander Świeszewski, Najtrudniej fotografuje się własne podwórko. Rozmowa z Rafałem Milachem, 8.12.2018, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1774304,2,najtrudniej-fotografuje-sie-wlasne-podworko.read 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Nazwa zadania: Rozwój kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Warszawy