Plan miasta stołecznego Warszawy, skala 1:30000

Pierwsze lata powojenne to czas, kiedy próbowano odtworzyć rynek komercyjnej produkcji kartograficznej, co jednak sukcesywnie ograniczał monopol państwowy. Przykładem planów komercyjnych są cztery edycje (z lat 1946, 1947, 1948 i 1949) planu wydawanego przez Związek Zawodowy Pracowników Niewidomych RP. Był to plan słabej jakości technicznej, drukowany na niskogatunkowym kwaśnym papierze. Jego poziom graficzny wyraźnie kontrastuje zarówno z wcześniejszymi, jak i późniejszymi planami miasta. I choć informacja topograficzna nie została tu jeszcze poddana znaczącym ingerencjom cenzury, to z uwagi na poziom rysunku kartograficznego w wielu miejscach plan ten jest opracowaniem nieprecyzyjnym. Można wręcz traktować go jako jedynie poglądowy obraz miasta.

Wprowadzone aktualizacje pozwalają na dość precyzyjne datowanie kolejnych wydań planu. Dla przykładu w wersji z 1946 roku widzimy ulicę Bronisława Pierackiego i ulicę Twardą, na wydaniu z roku 1947 w ich miejscach znajdziemy ulicę Młodzieży Jugosłowiańskiej (nazwa wprowadzona 27 XI 1946 r.) oraz ulicę Krajowej Rady Narodowej (nazwa wprowadzona 17 I 1947 r.). Aktualizacje znajdujemy też na kolejnych wydaniach, na edycji z roku 1949 widoczna jest już Trasa W-Z (otwarta 22 VII 1949 r.) z charakterystycznymi estakadami łączącymi ją z Wybrzeżem Gdańskim oraz prostokątny zarys kształtowanego wciąż placu Bankowego, różniący się od pierwotnego trójkątnego założenia z lat dwudziestych XIX wieku.

Na planie przedstawiono sieć ulic; opisy ich nazw oraz nazwy obiektów powierzchniowych wniesiono na matrycę odręcznie. Pokazano sieć kolejowych linii normalno- i wąskotorowych (bez oznaczenia dworców) – choć brzmi to kuriozalnie, ten element będzie sukcesywnie rugowany z późniejszych planów miasta, bo linie kolejowe uznawano za obiekty o kluczowym znaczeniu strategicznym.

Elementem zwracającym uwagę jest też umieszczenie wokół rysunku kolejnych wydań planu oraz – na ich rewersach – reklam. Na kolejnych wydaniach znajdujemy odpowiednio: w roku 1946 – 50 reklam, w roku 1947 – 50 (dwie reklamy dotyczyły różnorodnej działalności wydawcy planu), 1848 – 53 (w tym dwie dotyczące wydawcy), 1949 – 44 (w tym trzy dotyczące wydawcy). Jest do wyraźny przykład odradzającej się po wojnie działalności gospodarczej w Warszawie. Reklam nie znajdziemy w podobnej liczbie na późniejszych planach miasta aż do uwolnienia rynku kartograficznego w trzeciej Rzeczypospolitej.