Fragment szat z krypty ostatnich książąt mazowieckich z motywem orłów

Tkanina pochodzi z krypty ostatnich książąt mazowieckich przy północnej ścianie prezbiterium w katedrze św. Jana w Warszawie. Pochowani tam Stanisław (1501–1524) i Janusz III (1502–1526) byli synami Konrada Rudego (ok. 1448–1503). Zachowany fragment szat ma kształt zbliżony do trójkąta i jest zszyty z trzech kawałków ciemnoczerwonej, dwuosnowowej i dwuwątkowej jedwabnej tkaniny o splocie skośnym, z okrywą strzyżoną. Tkaninę zdobi jasny wzór z motywem drzewa życia zwieńczonego ośmioramienną gwiazdą, adorowanego przez dwa orły w koronach. Takie kosztowne jedwabie powstawały wówczas w kilku włoskich miastach: Lukce, Genui i Wenecji. Sprowadzenie ich do Warszawy świadczy o zamożności i prestiżu tutejszego dworu książęcego.
Miejsce pochówku książąt odkryto w 1953 roku. Na podstawie zachowanych szczątków naukowcy opracowali wówczas portrety Stanisława i Janusza III. Badania potwierdziły pogłoski o ich potężnych posturach. Przyczyny śmierci obu książąt w tak młodym wieku i w tak niedługim odstępie czasu do dzisiaj pozostają tajemnicą. Podejrzewano, że powodem mogły być dziedziczne skłonności do gruźlicy lub hulaszczy tryb życia książąt, ale pojawiały się także plotki o ich otruciu. W chwili śmierci Janusza III wygasła mazowiecka linia dynastii Piastów i na mocy zawartego wcześniej porozumienia władzę nad odrębnym wcześniej Mazowszem przejął król polski Zygmunt Stary.
Autorka tekstu: Agnieszka Dąbrowska