Japońscy aptekarze wędrowni zajmują się dystrybucją leków od XVII wieku. Początkowo działali w Narze, dawnej stolicy Japonii, i w Toyamie. Sprzedawane produkty oraz księgi rachunkowe przenosili w koszach wykonanych z wierzbowych witek, podtrzymywanych chustą.
Propagowany przez nich tradycyjny system medycyny nosi miano Kampo – od słowa określającego metodę pochodzącą z Chin, znaną tam pod nazwą czuui. W Japonii pojawił się w VI wieku. Początkowo był stosowany głównie przez mnichów buddyjskich, z czasem jednak nabrał praktycznego charakteru, w przeciwieństwie do bardziej spekulatywnego systemu chińskiego, w którym ważną rolę odgrywają rozważania metafizyczne. W Japonii wykorzystuje się ograniczoną liczbę preparatów (około trzystu). Leki Kampo są podzielone na trzy grupy: najwyższą klasę stanowią tzw. leki życiowe (wzmacniające i odżywiające), do kolejnej, średniej klasy należą preparaty regenerujące, a najniżej zostały zaklasyfikowane substancje zalecane do stosowania okresowego. Preparaty lecznicze miały pochodzenie roślinne, zwierzęce oraz mineralne i nie były oczyszczane (aby nie utraciły mocy). Głównym celem ich stosowania było zapobieganie chorobom.
Ten sposób dystrybucji leków jest praktykowany również obecnie. Współcześni aptekarze wędrowni są absolwentami studiów farmaceutycznych i cieszą się znacznym szacunkiem w japońskim społeczeństwie. Sprzedawane przez nich wyroby mają estetyczne, kolorowe opakowania, nawiązujące do tematyki medycznej oraz do mitologii. Interesujący jest system pobierania opłat za leki, mianowicie płaci się tylko za wykorzystane preparaty. Ponad 70% japońskich lekarzy przepisuje leki Kampo.
Sankogan to jeden z lepiej znanych preparatów sprzedawanych przez aptekarzy z Nary. Według informacji producenta lek jest wytwarzany od 1319 roku. Otrzymuje się go z czterech ziół: Swertia japonica Makino, Cinnamomum zeylanicum, Phellodendron amurense Ruprecht oraz Glycyrrhiza pallidiflora Maxim. Ma postać niewielkich czarnych kuleczek, bardzo gorzkich po rozgryzieniu, dlatego połyka się je w całości. Jest stosowany przede wszystkim na dolegliwości układu pokarmowego. Na opakowaniach z lekiem przedstawia się symbolicznie trzy ciała niebieskie: Słońce, Księżyc oraz Wenus. Według legendy cesarz Go-Daigo (1288–1339) skojarzył ten preparat z wymienionymi obiektami, stając się w ten sposób inicjatorem powstania znaku firmowego producenta. Wielu Japończyków wierzy, że jednoczesne zaobserwowanie tych ciał niebieskich jest zwiastunem szczęścia. Sankogan, podobnie jak inne preparaty Kampo, jest obecnie wytwarzany w nowoczesnych zakładach, stosujących rygorystyczną kontrolę produkcji.
Wszystkie eksponaty z kolekcji japońskiej zostały podarowane przez rodzinę Kashimoto z Osaki.
Tekst: Marcin Dolecki
Zdjęcia: Adrian Czechowski
Bibliografia:
Apteczki i leki japońskich wędrownych aptekarzy z kolekcji rodziny Kashimoto, katalog wystawy w Muzeum Farmacji im. Antoniny Leśniewskiej, Warszawa 1998.
I. Arabas, Farmaceutyczne japonica w Warszawie, https://nazdrowie.pl/farmaceutyczne-japonica-w-warszawie, dostęp 27.11.2020.
I. Arabas, S. Asada, M. Kashimoto, Domowa apteczka w tradycji japońskiej, „Panacea” 2006, nr 3(16), s. 32–34, https://panacea.pl/articles.php?id=219, dostęp 27.11.2020.
Sankogan, https://sankogan.co.jp, dostęp: 23.11.2018.
K. Watanabe i in., Traditional Japanese Kampo medicine. Clinical research between modernity and traditional medicine. The state of research and methodological suggestions for the future, „Evidence-based Complementary and Alternative Medicine” 2011, nr art. 513842, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3114407, dostęp 27.11.2020.
Back
