Alfred Lenica (1899–1977) – malarz, muzyk, klasyk awangardy, współtwórca poznańskiej i warszawskiej sceny artystycznej drugiej połowy XX wieku. Prywatnie ojciec Jana Lenicy, jednego z ważniejszych twórców polskiej szkoły plakatu i Danuty Konwickiej, ilustratorki książek dla dzieci. Teść pisarza, scenarzysty i reżysera Tadeusza Konwickiego.
Alfred Lenica urodził się w Pabianicach w 1899 roku, w rodzinie robotniczej. Jako dziecko zainteresował się muzyką: grał na skrzypcach. W wieku 22 lat na stałe wyjechał do Poznania, gdzie w 1922 roku rozpoczął studia na wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Poznańskiego. Rok później zapisał się do klasy skrzypiec tamtejszego konserwatorium muzycznego, a w 1925 roku – do Prywatnego Instytutu Sztuk Pięknych, gdzie uczęszczał na lekcje malarstwa do Adama Hannytkiewicza i Piotra Kubowicza. Wkrótce ożenił się z córką swojego nauczyciela, Janiną Kubowicz, i sprowadził do Poznania swoją matkę.
W tamtym czasie artysta na stałe grał na skrzypcach w Filharmonii Poznańskiej, a po godzinach tworzył – często na zamówienie – figuratywne obrazy wzorowane na formach kubistycznych, martwe natury, pejzaże, syntetyczne portrety.
W trakcie II wojny światowej, w 1940 roku, Lenicowie zostali wysiedleni z Poznania. Wkrótce potem w Mielcu Alfred poznał Jerzego Kujawskiego – ten przedstawił nowego przyjaciela artystom skupionym wokół Tadeusza Kantora. Znajomość z Tadeuszem Brzozowskim, Marią Jaremą i Kazimierzem Mikulskim stała się dla niego konstytuująca: dzięki nim zafascynował się awangardą i surrealizmem. Włączył się w działania krakowskich artystów niezależnych – wraz z synem Janem, już wówczas mieszkającym w Warszawie grafikiem i studentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Alfred Lenica został zaproszony do udziału w formującej dla powojennej awangardy I Wystawie Sztuki Nowoczesnej, którą w 1948 roku zorganizował Klub Artystów w Krakowie. W roku 1965 oficjalnie dołączył do Grupy Krakowskiej II.
Read moreAlfred Lenica (1899–1977) – malarz, muzyk, klasyk awangardy, współtwórca poznańskiej i warszawskiej sceny artystycznej drugiej połowy XX wieku. Prywatnie ojciec Jana Lenicy, jednego z ważniejszych twórców polskiej szkoły plakatu i Danuty Konwickiej, ilustratorki książek dla dzieci. Teść pisarza, scenarzysty i reżysera Tadeusza Konwickiego.
Alfred Lenica urodził się w Pabianicach w 1899 roku, w rodzinie robotniczej. Jako dziecko zainteresował się muzyką: grał na skrzypcach. W wieku 22 lat na stałe wyjechał do Poznania, gdzie w 1922 roku rozpoczął studia na wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Poznańskiego. Rok później zapisał się do klasy skrzypiec tamtejszego konserwatorium muzycznego, a w 1925 roku – do Prywatnego Instytutu Sztuk Pięknych, gdzie uczęszczał na lekcje malarstwa do Adama Hannytkiewicza i Piotra Kubowicza. Wkrótce ożenił się z córką swojego nauczyciela, Janiną Kubowicz, i sprowadził do Poznania swoją matkę.
W tamtym czasie artysta na stałe grał na skrzypcach w Filharmonii Poznańskiej, a po godzinach tworzył – często na zamówienie – figuratywne obrazy wzorowane na formach kubistycznych, martwe natury, pejzaże, syntetyczne portrety.
W trakcie II wojny światowej, w 1940 roku, Lenicowie zostali wysiedleni z Poznania. Wkrótce potem w Mielcu Alfred poznał Jerzego Kujawskiego – ten przedstawił nowego przyjaciela artystom skupionym wokół Tadeusza Kantora. Znajomość z Tadeuszem Brzozowskim, Marią Jaremą i Kazimierzem Mikulskim stała się dla niego konstytuująca: dzięki nim zafascynował się awangardą i surrealizmem. Włączył się w działania krakowskich artystów niezależnych – wraz z synem Janem, już wówczas mieszkającym w Warszawie grafikiem i studentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Alfred Lenica został zaproszony do udziału w formującej dla powojennej awangardy I Wystawie Sztuki Nowoczesnej, którą w 1948 roku zorganizował Klub Artystów w Krakowie. W roku 1965 oficjalnie dołączył do Grupy Krakowskiej II.
W roku 1945 wrócił z Krakowa do Poznania, gdzie zapisał się do PZPR i poznańskiego oddziału ZPAP. Dwa lata później został jego przewodniczącym. W 1947 roku wraz z Ildefonsem Houwaltem i Feliksem Marią Nowowiejskim założył grupę artystyczną 4F+R (forma, farba, faktura, fantastyka + realizm). Celem ich działań było łączenie inspiracji prądami międzynarodowej awangardy – surrealizmu, ekspresjonizmu i abstrakcji – ze społeczną rolą sztuki. Wewnętrzne konflikty doprowadziły jednak do relatywnie szybkiego rozpadu grupy, a Lenica w 1956 roku na stałe zamieszkał z rodziną w Warszawie.
W trakcie odwilży artysta ugruntował swój łatwo rozpoznawalny styl, łączący sensualną abstrakcję z surrealizmem i laserunkowym kształtowaniem przestrzeni w obrazie. Inspirował się także informelem i taszyzmem, z powodzeniem stosował m.in. technikę drippingu, czyli kontrolowanego rozlewania farby na płaszczyźnie. Od 1958 roku zaczął intensywnie prezentować swoje prace na indywidualnych i zbiorowych wystawach w kraju i za granicą, m.in. w stołecznym CBWA (Zachęcie), Galerii Ferrero w Genewie (1960), Galerii Arsenał w Poznaniu (1963), Galerii Krzysztofory w Krakowie (1965) D’Arcy Galleries w Nowym Jorku (1965), Scottish National Gallery of Modern Art w Edynburgu (1969) i Muzeum Narodowym we Wrocławiu (1975). Zmarł w 1977 roku.
Tekst: Zofia Rojek
Bibliografia:
Alfred Lenica, red. B. Gawrońska-Oramus, katalog wystawy w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Wrocław 2014.
B. Gawrońska-Oramus, Alfred Lenica. Malarstwo, Lesko 2016.
Wystawa malarstwa Alfreda Lenicy, wrzesień 1956, katalog wystawy w CBWA Zachęta, https://zacheta.art.pl/public/upload/mediateka/pdf/5a0c500e291b3.pdf, [dostęp: 07.08.2023].
Back
