Franciszek Kostrzewski (1826–1911) spełniał funkcję kronikarza życia obyczajowego Warszawy drugiej połowy XIX wieku. Na jego humorystycznych rysunkach wzorowało się kilka pokoleń artystów.
Kostrzewski należał do pierwszych wychowanków Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, w której studiował w latach 1844–1849. Specjalizował się w scenach rodzajowych, satyrze społecznej i obyczajowej. Miał zmysł obserwacji, wychwytywania komizmu sytuacyjnego i ludzkich śmiesznostek. Jego najlepsze obrazy olejne pochodzą z lat 50. i 60. XIX wieku. Przedstawiają sceny z życia codziennego na wsi z rozbudowanymi tłami pejzażowymi, rzadziej sceny miejskie. Prace te zdradzają wpływy holenderskiego i flamandzkiego malarstwa rodzajowego XVII wieku. Jednak to nie malarstwo olejne było głównym środkiem wypowiedzi artysty, ale tańsze akwarele i rysunki, które łatwiej znajdowały nabywców. Kostrzewski przedstawiał typowe scenki z życia warszawskiej ulicy, stworzył bogatą galerię typów ulicznych, przedstawicieli różnych warstw społecznych. Przez ponad 50 lat tworzył ilustracje dla warszawskich czasopism: „Tygodnika Ilustrowanego”, „Kłosów”, „Muchy”, „Kolców” czy „Wędrowca”. Wykonywał rysunki, które powielano w drzeworycie. Były to zwykle kilkuosobowe satyryczne scenki z dowcipnym komentarzem, często w formie dialogu. To one przyniosły mu popularność.
Read moreFranciszek Kostrzewski (1826–1911) spełniał funkcję kronikarza życia obyczajowego Warszawy drugiej połowy XIX wieku. Na jego humorystycznych rysunkach wzorowało się kilka pokoleń artystów.
Kostrzewski należał do pierwszych wychowanków Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, w której studiował w latach 1844–1849. Specjalizował się w scenach rodzajowych, satyrze społecznej i obyczajowej. Miał zmysł obserwacji, wychwytywania komizmu sytuacyjnego i ludzkich śmiesznostek. Jego najlepsze obrazy olejne pochodzą z lat 50. i 60. XIX wieku. Przedstawiają sceny z życia codziennego na wsi z rozbudowanymi tłami pejzażowymi, rzadziej sceny miejskie. Prace te zdradzają wpływy holenderskiego i flamandzkiego malarstwa rodzajowego XVII wieku. Jednak to nie malarstwo olejne było głównym środkiem wypowiedzi artysty, ale tańsze akwarele i rysunki, które łatwiej znajdowały nabywców. Kostrzewski przedstawiał typowe scenki z życia warszawskiej ulicy, stworzył bogatą galerię typów ulicznych, przedstawicieli różnych warstw społecznych. Przez ponad 50 lat tworzył ilustracje dla warszawskich czasopism: „Tygodnika Ilustrowanego”, „Kłosów”, „Muchy”, „Kolców” czy „Wędrowca”. Wykonywał rysunki, które powielano w drzeworycie. Były to zwykle kilkuosobowe satyryczne scenki z dowcipnym komentarzem, często w formie dialogu. To one przyniosły mu popularność.
Początkowo wiele prac Kostrzewskiego miało ostrą wymowę społeczną. Pokazywały kontrasty ekonomiczne, piętnowały zepsucie obyczajów, zwłaszcza arystokracji i burżuazji. Artysta potępiał chciwość, próżniactwo, głupotę, a także złe wychowanie młodzieży. Drwił ze snobów, dam i elegantów bezmyślne naśladujących zagraniczną modę. Przeciwstawiał im uczciwą pracę prostego ludu, dawne cnoty i tradycyjne wartości. Z sympatią ukazywał dozorców, przekupki, ulicznych handlarzy, a nawet łobuzów z warszawskiego Powiśla. Był bystrym obserwatorem i komentatorem codziennego życia warszawiaków i zmian, które w nim zachodziły. Z czasem ostrość jego satyry wyblakła. Zastąpił ją humor, który miał przede wszystkim bawić. Na zamówienie znajomych ze sfer artystycznych i burżuazyjnych Kostrzewski uwieczniał spotkania na warszawskich salonach, wykonywał karykatury przyjaciół i osobistości ze świata sztuki, literatury i teatru. W ostatnich latach życia poziom jego prac znacznie się obniżył – robił je szybko, z pamięci, powielał wątki tematyczne. Pomimo tego twórczość artysty jest dziś cennym źródłem wiedzy o obyczajowości Warszawy drugiej połowy XIX wieku.
Tekst: Jacek Bochiński
Bibliografia:
I. Jakimowicz, Franciszek Kostrzewski, Warszawa 1952.
Franciszek Kostrzewski (1826–1911). Katalog prac, oprac. I. Tessaro-Kosimowa, M. Suchodolska, J. Obidzińska, Warszawa 1963.
Back
