Był lekarzem, pisarzem, teoretykiem i praktykiem wychowania. Do dziś pozostaje autorytetem moralnym oraz postacią symboliczną dla ruchu na rzecz praw człowieka, praw dziecka i oporu cywilnego w czasach Zagłady.
Urodził się 22 lipca w 1878 bądź 1879 roku w Warszawie. Ukończył Gimnazjum Praskie i studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1905–1912 pracował w Szpitalu dla Dzieci im. Bersohnów i Baumanów. Od 1912 roku przez 30 lat kierował żydowskim Domem Sierot. Współtworzył polski Nasz Dom – w 1919 roku (w Pruszkowie, od 1928 w Warszawie). Oba w dużej mierze realizowały jego autorski system wychowawczy oraz program badań nad rozwojem i życiem społecznym wychowanków. W latach 30. związany był czasowo jako ekspert z Kasą Chorych – Ubezpieczalnią Społeczną. Pracował również jako sądowy biegły w sprawach dzieci.
Był członkiem towarzystw społecznych i oświatowych oraz wykładowcą w pedagogicznych seminariach i na uczelniach. Jako prelegent występował z otwartymi odczytami, a jako Stary Doktór w latach 1934–1936 i 1938–1939 prowadził autorskie audycje radiowe.
Był lekarzem, pisarzem, teoretykiem i praktykiem wychowania. Do dziś pozostaje autorytetem moralnym oraz postacią symboliczną dla ruchu na rzecz praw człowieka, praw dziecka i oporu cywilnego w czasach Zagłady.
Urodził się 22 lipca w 1878 bądź 1879 roku w Warszawie. Ukończył Gimnazjum Praskie i studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1905–1912 pracował w Szpitalu dla Dzieci im. Bersohnów i Baumanów. Od 1912 roku przez 30 lat kierował żydowskim Domem Sierot. Współtworzył polski Nasz Dom – w 1919 roku (w Pruszkowie, od 1928 w Warszawie). Oba w dużej mierze realizowały jego autorski system wychowawczy oraz program badań nad rozwojem i życiem społecznym wychowanków. W latach 30. związany był czasowo jako ekspert z Kasą Chorych – Ubezpieczalnią Społeczną. Pracował również jako sądowy biegły w sprawach dzieci.
Był członkiem towarzystw społecznych i oświatowych oraz wykładowcą w pedagogicznych seminariach i na uczelniach. Jako prelegent występował z otwartymi odczytami, a jako Stary Doktór w latach 1934–1936 i 1938–1939 prowadził autorskie audycje radiowe.
Od debiutu w 1896 roku pozostawał czynnym publicystą w prasie dla czytelników masowych i środowisk zawodowych. Jest autorem oryginalnej publicystyki dla młodych. W 1926 roku założył gazetę dziecięcą „Mały Przegląd”, funkcję jej redaktora pełnił do 1930 roku. Pismo ukazywało się aż do wybuchu II wojny światowej.
Zachowany dorobek pisarski Janusza Korczaka – adresowany do dorosłych i dzieci – oprócz publicystyki obejmuje także formy prozatorskie, eseistykę, utwory radiowe. Łącznie jest to 27 książek, około 1500 tekstów drukowanych w ponad 100 pismach oraz blisko 250 ineditów (m.in. Pamiętnik pisany w getcie warszawskim aż do 4 sierpnia 1942).
Mobilizowany do armii carskiej i wojska polskiego uczestniczył w wojnach i rewolucjach w latach 1905–1906, 1914–1918, 1919–1920. W podróżach „po wiedzę” w 1899 roku odwiedził Szwajcarię, a w latach 1907–1910 Niemcy, Francję i Anglię. Później, w 1934 i 1936 roku, podróżował również do Palestyny.
Henryk Goldszmit (Janusz Korczak) był człowiekiem wiary, ale nie konkretnej konfesji. Jako Żyd-Polak poczuwał się do podwójnej tożsamości kulturowej i narodowej.
Zginął wraz z Domem Sierot 5 albo 6 sierpnia 1942 roku w niemieckim obozie zagłady Treblince.
Tekst: Marta Ciesielska
Back
