Funkiewicz, Alfred (1906-1959) - architekt i fotografik

Alfred Funkiewicz (1906–1959) - architekt i fotografik, od 1945 roku na zlecenie Biura Odbudowy Stolicy dokumentował zniszczoną i odbudowującą się Warszawę, był członkiem organizacji zrzeszających twórców, m.in. ZAiKS-u, ZPAF-u i SARP-u.

Alfred Julian Funkiewicz urodził się 30 kwietnia 1906 roku w Warszawie, tu także uczył się i studiował (był absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, który ukończył w 1939 roku). Wyuczony zawód inżyniera architekta połączył z młodzieńczą pasją – fotografowaniem, które po zakończeniu wojny stało się jego podstawowym zawodem, wykonywanym zresztą z dużymi sukcesami. Jak wielu mieszkańców Warszawy powrócił do stolicy już w lutym 1945 roku i niezwłocznie nawiązał współpracę z rozpoczynającym działalność Biurem Odbudowy Stolicy (BOS). Miało ono zająć się inwentaryzacją i zabezpieczeniem zachowanej infrastruktury – w tym szczególnie architekturą zabytkową – i wypracować koncepcje odbudowy zniszczonego miasta. Alfred Funkiewicz zatrudnił się w dziale dokumentacji BOS-u już w 1945 roku, co pozwoliło mu zostać jednym z współautorów i organizatorów legendarnej wystawy Warszawa oskarża. Ekspozycja została otwarta w Muzeum Narodowym 3 maja 1945 roku właśnie pod auspicjami BOS-u. Miała znaczenie symboliczne – była manifestem przeciwko niemieckiemu barbarzyństwu w stosunku do miasta, jego zabudowy i jego kultury, co ukazywały m.in. fotogramy Zofii Chomętowskiej, Tadeusza Przypkowskiego, Marii Chrząszczowej, Edwarda Falkowskiego i właśnie Alfreda Funkiewicza. 

Na zlecenie Warszawskiej Dyrekcji Odbudowy dokonał fotograficznej inwentaryzacji ruin, w tym nie tylko centralnych fragmentów miasta, lecz także mniej eksponowanych dzielnic mieszkalnych i przemysłowych. Równie skrupulatnie dokumentował też kolejne etapy odbudowy miasta, w tym sztandarowe budowy tamtych lat, takie jak: wytyczenie Trasy W-Z, poszerzenie ulicy Marszałkowskiej i udrożnienie jej w kierunku Żoliborza, odbudowę Starego Miasta, wzniesienie Pałacu Kultury i Nauki oraz rozbudowę kompleksu gmachów sejmowych czy budowę Domu Słowa Polskiego. Równocześnie prowadził studio fotograficzne „Foto-Service” przy ulicy Marszałkowskiej, zajmujące się rejestracją działań państwowych firm w dziedzinie sztuki, techniki i architektury. Szczególnie ceniono jego fachowość i wyczucie przy fotografowaniu wnętrz, toteż zlecano mu dokumentowanie właśnie wielu ukończonych w latach 1948–1959 obiektów. 

Umiejętności operowania światłem i opracowanie własnej metody przy wykonywaniu fotografiki wnętrz, a także niezwykle cenionych zdjęć nocnych były docenione przez współczesnych i wielokrotnie nagradzane. Za osiągnięcia na polu fotografiki artystycznej Alfred Funkiewicz został uhonorowany przez Międzynarodową Federację Sztuki Fotograficznej FIAP (Fédération Internationale de l’Art Photographique), tytułem Artiste FIAP (AFIAP). Jego prace fotograficzne pokazywano na ogólnopolskich zbiorowych wystawach fotograficznych w Zachęcie w latach 1952, 1954 czy 1955 oraz indywidualnej wystawie w Kordegardzie w 1959 roku. Były również publikowane, np. w wydanym nakładem SFOS albumie Warszawa Stolica Polski. 1949 oraz ukazywały się regularnie w tygodniku „Stolica”, z którym Funkiewicz współpracował od 1946 roku, a także w miesięczniku „Architektura”. 

Alfred Funkiewicz był cenionym przez zawodowców fachowcem, który aktywnie udzielał się w organizacjach społecznych i branżowych. Należał do Zarządu Cechu Fotografów miasta Warszawy i był członkiem jego Komisji Egzaminacyjnej, a w 1952 roku został powołany na rzeczoznawcę Ministerstwa Kultury i Sztuki (dział fotografiki). Od 1946 roku był członkiem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej SARP, gdzie wielokrotnie zasiadał w jury konkursów i wystaw, a od 1948 roku Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (był prezesem oddziału warszawskiego). Od 1951 roku należał do Związku Polskich Artystów Fotografików; był członkiem Zarządu ZPAF i sądu koleżeńskiego związku. Działał także w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS, należał do władz tej organizacji jako członek zarządu i prezes Sekcji Autorów Dzieł Fotograficznych. Właśnie podczas posiedzenia ZAiKS-u 31 maja 1959 roku nieoczekiwanie i nagle zmarł. 

Jego ogromna spuścizna z lat 1945–1959 obejmuje różnorakie zagadnienia: zniszczenia Warszawy, życie ludzi powracających do miasta, odbudowę domów i miejskiej infrastruktury, budowę nowych gmachów użyteczności publicznej, przedsiębiorstw, całych osiedli mieszkaniowych, tras komunikacyjnych, parków czy pomników. Liczy ona ponad 13 tysięcy negatywów i około 1500 odbitek, została zakupiona od rodziny w 1972 roku i włączona do zbiorów Muzeum Historycznego m. st. Warszawy, obecnie Muzeum Warszawy.

Tekst: Anna Topolska

Bibliografia:
Encyklopedia Warszawy, PWN, Warszawa 1994
Fotografowie 1946–2006. Słownik biograficzny fotografów polskich (członków ZPAF), red. P. Pierściński, Warszawa 2006.
In memoriam – Pamięci Architektów Polskich – Alfred Funkiewicz, web.archive.org, [dostęp: 22 XII 2022].
Notatnik Warszawski, „Stolica: warszawski tygodnik ilustrowany” 1959, nr 23 (6 VI).
W. Żdżarski, Historia fotografii warszawskiej, Warszawa 1974, s. 258, 294, 295, 314, 347.